Geplaatst op door

Waldorfonderwijs in China

De vrijeschoolbeweging in China bestaat nu twintig jaar en kent 240 kleuterscholen en 69 vrijescholen van klas 1 t/m 12. Het aantal scholen lijkt gestabiliseerd. Omdat de overheidsbemoeienis toeneemt, worstelt een aantal scholen met het vormgeven en uitvoeren van het Waldorfcurriculum. Alle scholen moeten met een voorgeschreven methode werken en worden op naleving hiervan gecontroleerd. De eenkindpolitiek ingevoerd als bevolkingsbeheersingbeleid (van 1979 tot 2015) heeft een grote impact op het ouderschap en hoe dat wordt ingevuld in China.

 

Daarnaast wordt het Waldorfcurriculum gedekolonialiseerd. Dat wil zeggen dat de culturele achtergrond en de rijkdom aan verhalen uit China de basis vormen voor de verschillende periodes en vertelstof passend bij de leeftijdsfase in vrijescholen. Aan de verwarring die enkele jaren geleden ontstond toen kinderen leerden over het verslaan van de draak als symbool van moed in de herfsttijd, is voorgoed een einde gekomen. Want waarom een draak verslaan als het de brenger van geluk is?

 

Chinese draken zijn geen knorrige, gevaarlijke of hebberige schepsels. Ze zijn vrolijk, wijs, vriendelijk en hulpvaardig, kennen vele gedaanten en dragen volgens sommigen een parel met magische eigenschappen in hun baard, de zogenaamde drakenparel. Draken zijn vrijgevig. En als je ze gastvrij ontvangt, brengen ze geluk.

Geplaatst op door

International Council for Steiner Waldorf Education

Twee keer per jaar nemen we deel aan de International Councel for Steiner Waldorf Education met als doel te leren van en met elkaar rondom de doorontwikkeling van vrijeschoolonderwijs aan de hand van mondiale vraagstukken. Daarnaast vertellen enkele landen over hun specifieke ontwikkelingen en contextafhankelijke vraagstukken. Van 12 tot 16 november vond de eerste bijeenkomst van dit jaar plaats in Dornach met 48 deelnemers uit 44 verschillende landen.

 

Mondiale ontwikkelingen die we vanuit zowel antroposofisch als wetenschappelijk perspectief verkend hebben zijn:

 

  • Oorlog, vrede, migratie en de impact op onderwijs.
    • Hoe kunnen we de sociale impuls in de vrijeschool versterken en programma’s ontwikkelen voor migrantenkinderen?
  • Toename verschillen tussen arm en rijk
    • Wat hebben we te doen in het overbruggen van deze kloof in onze scholen opdat we niet een beweging worden voor alleen rijke ouders?
  • Digitale wereld (AI) en analoge wereld
    • Hoe kunnen we met bewustzijn de analoge ervaringen versterken en tegelijkertijd leerlingen voorbereiden op een digitale wereld?
  • Klimaatverandering
    • Hoe kunnen we in, met en van de natuur leren om positieve verbindingen te maken met de natuur en tegelijkertijd het klimaatbewustzijn vergroten van kinderen?
  • Lerarentekort wereldwijd, devaluatie status onderwijs
    • Kunnen we op een andere manier naar ons onderwijs kijken, als minigemeenschappen waarin niet alleen van leraren geleerd wordt, maar ook van ouders en grootouders, vrijwilligers, ondernemers in de directe omgeving van de school e.d.?
Geplaatst op door

Kunstvakken krijgen de plek die ze verdienen

 Kunstvakken vormen een belangrijk onderdeel van vrijeschoolonderwijs. Ze stimuleren kinderen hun binnenwereld te bewonen en met de aangeleerde vaardigheden uitdrukking te kunnen geven aan hun gevoelens.

 

Wij bieden een aantal cursussen in verschillende kunstvakken, zoals vormtekenen, schilderen, boetseren, houtbewerken, handwerken, muziek, toneelspel en euritmie . Ook kun je jezelf te scholen in het bordtekenen en de vertelkunst.

 

In het nieuwe schooljaar geven we een training over meerdere beeldende kunstvakken. Gedurende 10 middagen bespreken we leerlijnen en didactiek , oefen je je eigen kunde en leer je meer grip krijgen op hoe je de vakken ook kan integreren in bijvoorbeeld het periodeonderwijs.

 

Houd onze nieuwsbrief in de gaten voor het aanbod of neem contact met onze coördinator kunstvakken Ageeth Vreeman op a.vreeman@bvs-schooladvies.nl en 06-24 70 56 29.

Kunstwerk: leerling De Vuurvogel Driebergen

Geplaatst op door

Jaarfeesten werkboek

De jaarfeesten worden meestal met de hele schoolgemeenschap gevierd. Maar ook binnen de klas kan bij de waarden van een feest worden stilgestaan. Docenten van het Michaël College (Breda) Gijs Roosenboom en Jasmin van Holt hebben een jaar onderzoek gedaan naar de jaarfeesten en mogelijke passende werkvormen. Dit resulteerde in deze digitale publicatie met werkvormen die mentoren kunnen gebruiken om in de mentoruren met de jaarfeesten aan de slag te gaan.

 

Gijs en Jasmin stelden zichzelf de vraag: “hoe kunnen we mentoren helpen om in hun mentoruren invulling te geven aan de jaarfeesten?” Dat is vooral voor nieuwe mentoren, of collega’s die nog niet zo bekend zijn met de jaarfeesten, nogal eens een struikelblok. In een serie interviews met collega’s op onder- en bovenbouw hebben zij gesproken over de verschillende jaarfeesten op school: “dat waren enorm leuke en inspirerende gesprekken”. Met deze input hebben ze een bundel met werkvormen en lesideeën samengesteld, zodat mentoren snel aan de slag kunnen met de rijke thema’s van onze jaarfeesten.

Open jaarfeesten werkboek.

Geplaatst op door

Verslag conferentie Pedagogie in crisissituaties

Zaterdag 19 oktober. Vrije School Den Haag Abbenbroekweg.  Zachte lavendelgeur in het handvaardigheidslokaal. Met wattenpadjes, krijtjes en geurende lavendelolie werken vrijeschoolcollega’s geconcentreerd aan een groepsschildering. Buiten staan leraren in een kring en werpen stokken ritmisch naar elkaar toe. Het zijn enkele voorbeelden van de concrete oefeningen tijdens de conferentie “Notfallpädagogik”. Deze oefeningen en pedagogie voor kinderen in crisissituaties moet je vooral dóén.


Een prachtig en vol programma met lezingen en vooral veel oefeningen. Samen met enkele medewerkers waren Bernd Ruf en Barbara Schiller op uitnodiging van het IHF, BVS-schooladvies en de International Waldorf School naar Den Haag gekomen. Sinds bijna twintig jaar werken zij met kinderen in crisissituaties. Vertrekkend vanuit de vrijeschoolpedagogie hebben zij vanuit hun eigen organisaties veel oefeningen ontwikkeld en wereldwijd mensen opgeleid in deze bijzondere vorm van Waldorfpedagogie.


Als inleiding op de dag ging Bernd Ruf in op het fenomeen trauma en hoe zich dat kan ontwikkelen. Een trauma heeft te maken met een verwonding op zielengebied. Net zoals een fysieke wond kan helen, gebeurt dat op psychisch gebied met de meeste kleine verwondingen die onze ziel op kan lopen. Dankzij ons zelfgenezend vermogen kunnen wij veel verwerken in ons leven. Wanneer echter in een open wond vreemde elementen het lichaam binnendringen, dan kan dat tot een ontstekingen en ook tot ziektes leiden. Dit proces kun je vergelijken met het ontstaan van een trauma: als door inwerking van vreemde elementen een zielen-wond geïnfecteerd wordt, dan kan dat ook tot ziekteprocessen leiden. Zo’n ziekte van de ziel kun je trauma noemen. 

 

Barbara Schiller gaf in haar lezingen concrete voorbeelden van pedagogische oefeningen en hoe die in een traumatiserend (ziekmakend) proces heilzaam kunnen werken. Bij de “Notfallpädagogik” zoals die in het Duits genoemd wordt, gaat het om eerstehulp in situaties waarin trauma’s kunnen ontstaan. Met deze pedagogische eerstehulp kun je de zelfhelende krachten van de kinderen activeren. Het gaat er vooral om dat ze het zelf voor elkaar krijgen. De pedagoog die de hulp biedt, creëert de mogelijkheden daarvoor door kunstzinnig werk, spelvormen, activeren van de zintuigen, etc. 


Tijdens de conferentie vertelden beide sprekers over diverse situaties in crisisgebieden in het buitenland, waar zij de afgelopen jaren met hun teams ingezet zijn: er kwamen schrijnende beelden langs van noodsituaties in Libanon, Gaza, de aardbeving in Turkije, China, de Filippijnen. stART International van Barbara Schiller en het Parzivalzentrum van Bernd Ruf zijn in de laatste twee decennia op verschillende plaatsen van de wereld voor een actie van enkele weken actief geweest om kinderen in noodsituaties met hun pedagogische aanpak te helpen. 


Doordat er ook oefeningen gedaan werden, was voor de deelnemers aan de conferentie goed te ervaren dat je met eenvoudige oefeningen veel kunt bereiken. Er werd gezongen, geklapt, gelachen; allerlei ritmische oefeningen passeerden de revue. De voorbeelden die Bernd en Barbara gaven, waren herkenbaar en eenvoudig. Zij inspireerden veel aanwezigen om het in hun eigen lespraktijk toe te passen en goed te leren waarnemen.


Hoe nu verder?

Aan het einde van de dag werd een oproep gedaan aan de aanwezigen om mee te werken aan een pedagogische-noodhulp-groep in Nederland. Want ook in ons land zijn er crisissituaties voor kinderen. Denk aan kinderen van vluchtelingen, uit achterstandswijken. Maar ook in de “gewone” vrijescholen zijn er kinderen die beschadigingen hebben opgelopen. Een twaalftal collega’s reageerde op de oproep om in Nederland een groep rondom eerstehulp-pedagogie te formeren.    

 

Het Internationaal Hulpfonds voor vrijescholen steunt in verschillende landen initiatieven van noodhulp-pedagogie. Vluchtelingenkamp Kakuma in Kenia bijvoorbeeld, maar ook Mundo Feliz in Santiago de Chile of scholen in Zuid-Afrika : de nood is heel hoog en de middelen schaars (zowel materieel als financieel. Helpt u ook mee? Dan kunt u doneren op NL 03 TRIO 0212195050 t.n.v. Stichting Internationaal Hulpfonds. Wilt u meer informatie over stART International – gebruik dan deze link (57) stART international – YouTube. Meer informatie over Notfallpädagogik ohne Grenzen vindt u hier : nfp-og.org


Francis van Maris

Geplaatst op door

Klanttevredenheidsonderzoek 2024

Voorjaar 2024 hebben we ons jaarlijks klanttevredenheidsonderzoek uitgezet bij bestuurders, schoolleiders, leerkrachten, etc. op 160 scholen. In totaal hebben 71 respondenten (54 leerkrachten en 17 bestuurders/schoolleiders) de vragenlijst ingevuld; dit is gelijk aan de meeste jaren. Het rapportcijfer van onze gehele dienstverlening is afgerond een 8. Dat is een mooi resultaat. Uiteraard streven we naar continue verbetering en wensen de volgende keer met jullie verbetersuggesties uit te komen op een hogere tevredenheid. De uitkomsten bespreken we met de medewerkers. We verwerken enkele verbetersuggesties in ons beleid en werkprocessen. Het Klanttevredenheidsonderzoek is een moment van reflectie, maar wij ontvangen graag het hele jaar feedback en suggesties.

 

Uitkomsten

Waarin blinken we o.a. uit?

      • Kwaliteit van adviseurs is beter op orde, ondanks vertrek van meerdere adviseurs: slimme, kundige adviseurs, denken goed mee, toegankelijk, betrouwbaar, met actuele expertise

      • Professioneel advies over leerlingen met kennis van zaken. Ondersteuning van zorgstructuur en passende adviezen

      • Goede communicatie met kantoor en adviseurs

      • Het cyclische wijze van werken waardoor scholen duurzaam werken aan onderwijskwaliteit verbetert gestaag.

     

    Wat kan beter?

        • De vraag achter de vraag stellen om een zorgvuldig proces te bewerkstelligen.

        • Duurzame ontwikkeling (gezamenlijk opgedane expertise borgen, samen met de opdrachtgever werken aan onderwijsverbetering en professionalisering van leraren, actuele wetenschappelijke kennis in combinatie met de principes van de vrijeschoolpedagogie) bij leerkrachten meer bewust maken (scoren nu veel n.v.t.), meerdere leerkrachten geven aan dit niet te ervaren/weten.

        • Bij individuele begeleiding context weten waarin het plaatsvindt: passend in cultuur en ontwikkelingsfase van het team

        • De borging van de kwaliteit van adviseurs (nieuwe opleiden tot senioren)

        • Ontevredenheid over Volglijn

        • Onoverzichtelijke website

        • Prijzen trainingen op school moeilijk vindbaar.

      Geplaatst op door

      Waldorfscholen in Ecuador

      In Latijns-Amerika groeit de vrijeschoolbeweging gestaag. Sommige landen zoals Brazilië en Argentinië hebben een lange Waldorf-traditie. In andere landen zoals Guatemala of Ecuador ontwikkelt zich dat weerbarstiger.

       

      In de hoofdstad Quito staat een gebouw met op het bord “Colegio Rudolf Steiner”, een school die al in 1979 werd opgericht. In de jaren ’80 van de vorige eeuw probeerde men met enkele aspecten uit de Waldorfpedagogie (zoals bijvoorbeeld de leeftijd waarop vreemde talen aangelegd worden) een volledig leertraject op te zetten. Tegenwoordig heeft deze school weinig meer met de vrijeschool te maken. De naam Rudolf Steiner bleef echter op het bord staan, omdat dat een internationale uitstraling heeft.

       

      Leerkrachten die in dit Colegio actief zijn geweest, initieerden op verschillende plaatsen nieuwe schoolinitiatieven, die wel Waldorf-onderwijs wilden bieden. Een uurtje rijden van de hoofdstad, in Conocoto begon een initiatiefgroep met de Comunidad Educativa Nina Pacha. Onder de bezielende impuls van Moíses Arcos en zijn vrouw Irene rond 2010 groeide deze school jaar na jaar. Momenteel biedt Nina Pacha onderwijs aan vanaf de kleuterleeftijd tot en met klas 12. De leerlingen worden hier ook op het eindexamen voorbereid.

       

      Vanuit de actieve Nina Pacha-kern zijn sinds 2020 ook nieuwe schoolinitiatieven begonnen: in Cotacachi, in Ibarra en Cuenca. De jonge leraren die hier aan de slag gaan, nemen deel aan een opleidingstraject in Conocoto.  Begin september hebben de ervaren en jonge collega’s elkaar voor het eerst in een landelijke “Encuentro” beter leren kennen door samen te werken aan Waldorf-onderwijs.

       

      De Waldorf-impuls heeft in Ecuador wel een eigen kleur. Meer dan in onze Europese wereld staat de  “Comunidad”, de gemeenschapszin, centraal. Er wordt samengewerkt om een vorm te vinden voor “Waldorf andina”, vrijeschoolonderwijs voor het Andes-gebied. Zij zoeken naar de spirituele basis van hun eigen cultuur; en dat sluit heel goed aan bij de spirituele basis van de antroposofie : in de verhalen die verteld worden, in het vieren van de jaarfeesten zoeken ze naar de verbinding tussen de christelijke jaarfeesten en die van de indigene cultuur.

       

      Fiesta de la Luz
      In november wordt in de vrijescholen, net zoals in andere landen van Latijns-Amerika, Fiesta de la Luz (het feest van het licht) gevierd. Het feest gaat vooraf aan de adventsperiode, die ten tijde van de christianisering is ingevoerd. Dat doet voor ons wel vreemd aan in een land, waar jaar in jaar uit dag en nacht ongeveer even lang zijn en er geen sprake is van winter of zomer zoals wij die kennen. 

       

      Kinderen en hun ouders vieren dit feest één avond op school. Bij dit feest komen elementen uit het Sint-Maartensfeest, Sinterklaas en de advent bij elkaar. De kinderen steken het licht in hun lantaren aan. Er wordt een pad gelopen door het donker, ieder kind met zijn eigen lichtje. En er komt nog iets bijzonders bij: het gaat ook om het schenken. De oudere kinderen en pubers geven een geschenk (een stuk speelgoed, een kledingstuk) weg aan een vreemde. Tijdens het feest belanden deze geschenken bij ander kinderen. Wat op het einde van het feest over is, wordt aan minderbedeelde kinderen of gezinnen geschonken.

       

      Het past heel goed bij Waldorf andina, de Waldorfbeweging in de Andes. Eén van de basiselementen van Waldorf andina is namelijk de solidariteit die voortkomt uit de comunidad, de gemeenschapszin.

       

      Toekomst

      Er zijn ook donkere wolken boven de Waldorfbeweging ontstaan. Uit alle lagen van de bevolking komen kinderen hier naar Nina Pacha, maar steeds meer ouders kunnen het schoolgeld niet (meer) betalen. De openbare scholen geven onderwijs dat voornamelijk reproductief gericht is: wie genoeg uit het hoofd kan leren, haalt een diploma. Initiatieven zoals Nina Pacha worden niet gesubsidieerd. Zij draaien voornamelijk op ouderbijdragen, De onveilige situatie in het land, de groeiende werkloosheid en de politieke instabiliteit treffen deze prachtige gemeenschap stevig. Twintig gezinnen hebben zich hierdoor afgemeld. Vanuit het schoolgeld worden de maaltijden voor alle leerlingen en de salarissen van het personeel betaald. De fondsen lijken langzaam maar zeker op te drogen.

       

      Francis van Maris

       

      Vanuit het Internationaal Hulpfonds willen wij dit initiatief blijven steunen. Helpt u ook mee voor het schoolfonds Nina Pacha zodat meer kinderen zich van Waldorf Andina kunnen ontwikkelen? U kunt een donatie overmaken naar het Internationaal Hulpfonds, NL03TRIO0212195050. Vermeld “Ecuador” bij een donatie. (IHF heeft de ANBI-status; giften zijn ficaal aftrekbaar)

      Geplaatst op door

      Een DJ-aap in Kabouterland

      Dylan, een levendige jongen met een petje en een guitige grijns, komt in de vierde klas een onzichtbare grens tegen. Nieuw op school, heeft hij een tekendoos nodig. De dozen van zijn klasgenoten zijn prachtig versierd door hun ouders, en ook Dylans ouders hebben hun best gedaan: op zijn doos prijkt een hiphop-aap die aan het dj’en is. Dit beeld valt direct op tussen de pastelgekleurde landschapjes op de andere tekendozen. Het is duidelijk: zijn tekendoos past niet binnen de norm van de school.

       

      Dylan komt immers uit een andere wereld. Thuis vind je geen zoutsteenlampen; daar voeren figuurlijk de ‘dj-apen’ de boventoon. Dit roept een vraag op: wijzen we met het afkeuren van zijn tekendoos niet ook de cultuur af waaruit deze voortkomt? En daarmee indirect ook Dylan en zijn ouders?

       

      Het leidt tot een bredere vraag: hoe gaan we om met invloeden die niet binnen de cultuur van de vrijeschool passen? Hierbij gaat het natuurlijk niet alleen om esthetiek, maar om alle facetten van cultuur. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat niemand zich buitengesloten voelt, terwijl we tegelijkertijd trouw blijven aan de waarden waar de school voor staat?

      Vrijescholen zijn trots op hun cultuur, en terecht. Het streven naar het mooie, het ware en het goede is een belangrijke pijler. Maar diezelfde cultuur, kan leiden tot afwijzing. Er heerst een onuitgesproken verwachting: dit past binnen onze wereld, dat niet. Ouders zoals die van Dylan voelen dat: er is weinig ruimte voor iets dat anders is. En dit kan veel gezinnen buiten de deur houden. Het is een ongemakkelijke kant van de discussie over inclusiviteit, want als vrijescholen werkelijk ‘voor iedereen’ willen zijn, zullen ze ook iets van hun eigen ideeën moeten opgeven.

       

      Vaak kiezen scholen goedbedoeld voor snelle oplossingen om inclusiviteit te bevorderen, zoals het vieren van Eid (op een school zonder islamitische kinderen) of het aanbieden van verhalen uit andere delen van de wereld. Maar zolang de school voornamelijk een homogene groep bedient, blijven deze aanpassingen oppervlakkig. Voor wie zijn deze vieringen en verhalen eigenlijk bedoeld? Inclusiviteit betekent ook dat kinderen van verschillende achtergronden daadwerkelijk elkaar ontmoeten. Zolang de cultuur van de school onveranderd blijft, blijft het een gesloten gemeenschap voor een specifieke groep mensen die dezelfde waarden en esthetiek delen.

       

      Misschien moeten we dat gewoon erkennen. Vrijescholen zijn plekken voor mensen die passen binnen een bepaald kader. Een school waar iedereen welkom is, maar alleen als je bereid bent je aan te passen aan de zorgvuldig gecreëerde sfeer van vilten kabouters en oogstfeesten. Misschien is dat prima, maar laten we daar dan eerlijk over zijn. Dat zou duidelijkheid bieden voor ouders zoals die van Dylan. Ze weten dan waar ze aan toe zijn, zonder zich ongemakkelijk te hoeven aanpassen aan een onuitgesproken norm.

      En Dylan zelf? Wat als hij, trots als een pauw, met zijn DJ-aap op zijn tekendoos indruk op de andere jongetjes maakt? Kunnen we dan zeggen: “Jij bent hier welkom, met je tekendoos”? Of moeten we eerlijk zijn en zeggen: “Dit is wat wij belangrijk vinden, en daar hoort een hiphop-aap niet bij”? En misschien ontdekken we dan dat we er niet voor iedereen zijn – en dat dat ook een optie kan zijn.

       

      Felix de Bont