In Latijns-Amerika groeit de vrijeschoolbeweging gestaag. Sommige landen zoals Brazilië en Argentinië hebben een lange Waldorf-traditie. In andere landen zoals Guatemala of Ecuador ontwikkelt zich dat weerbarstiger.
In de hoofdstad Quito staat een gebouw met op het bord “Colegio Rudolf Steiner”, een school die al in 1979 werd opgericht. In de jaren ’80 van de vorige eeuw probeerde men met enkele aspecten uit de Waldorfpedagogie (zoals bijvoorbeeld de leeftijd waarop vreemde talen aangelegd worden) een volledig leertraject op te zetten. Tegenwoordig heeft deze school weinig meer met de vrijeschool te maken. De naam Rudolf Steiner bleef echter op het bord staan, omdat dat een internationale uitstraling heeft.
Leerkrachten die in dit Colegio actief zijn geweest, initieerden op verschillende plaatsen nieuwe schoolinitiatieven, die wel Waldorf-onderwijs wilden bieden. Een uurtje rijden van de hoofdstad, in Conocoto begon een initiatiefgroep met de Comunidad Educativa Nina Pacha. Onder de bezielende impuls van Moíses Arcos en zijn vrouw Irene rond 2010 groeide deze school jaar na jaar. Momenteel biedt Nina Pacha onderwijs aan vanaf de kleuterleeftijd tot en met klas 12. De leerlingen worden hier ook op het eindexamen voorbereid.
Vanuit de actieve Nina Pacha-kern zijn sinds 2020 ook nieuwe schoolinitiatieven begonnen: in Cotacachi, in Ibarra en Cuenca. De jonge leraren die hier aan de slag gaan, nemen deel aan een opleidingstraject in Conocoto. Begin september hebben de ervaren en jonge collega’s elkaar voor het eerst in een landelijke “Encuentro” beter leren kennen door samen te werken aan Waldorf-onderwijs.
De Waldorf-impuls heeft in Ecuador wel een eigen kleur. Meer dan in onze Europese wereld staat de “Comunidad”, de gemeenschapszin, centraal. Er wordt samengewerkt om een vorm te vinden voor “Waldorf andina”, vrijeschoolonderwijs voor het Andes-gebied. Zij zoeken naar de spirituele basis van hun eigen cultuur; en dat sluit heel goed aan bij de spirituele basis van de antroposofie : in de verhalen die verteld worden, in het vieren van de jaarfeesten zoeken ze naar de verbinding tussen de christelijke jaarfeesten en die van de indigene cultuur.
Fiesta de la Luz
In november wordt in de vrijescholen, net zoals in andere landen van Latijns-Amerika, Fiesta de la Luz (het feest van het licht) gevierd. Het feest gaat vooraf aan de adventsperiode, die ten tijde van de christianisering is ingevoerd. Dat doet voor ons wel vreemd aan in een land, waar jaar in jaar uit dag en nacht ongeveer even lang zijn en er geen sprake is van winter of zomer zoals wij die kennen.
Kinderen en hun ouders vieren dit feest één avond op school. Bij dit feest komen elementen uit het Sint-Maartensfeest, Sinterklaas en de advent bij elkaar. De kinderen steken het licht in hun lantaren aan. Er wordt een pad gelopen door het donker, ieder kind met zijn eigen lichtje. En er komt nog iets bijzonders bij: het gaat ook om het schenken. De oudere kinderen en pubers geven een geschenk (een stuk speelgoed, een kledingstuk) weg aan een vreemde. Tijdens het feest belanden deze geschenken bij ander kinderen. Wat op het einde van het feest over is, wordt aan minderbedeelde kinderen of gezinnen geschonken.
Het past heel goed bij Waldorf andina, de Waldorfbeweging in de Andes. Eén van de basiselementen van Waldorf andina is namelijk de solidariteit die voortkomt uit de comunidad, de gemeenschapszin.
Toekomst
Er zijn ook donkere wolken boven de Waldorfbeweging ontstaan. Uit alle lagen van de bevolking komen kinderen hier naar Nina Pacha, maar steeds meer ouders kunnen het schoolgeld niet (meer) betalen. De openbare scholen geven onderwijs dat voornamelijk reproductief gericht is: wie genoeg uit het hoofd kan leren, haalt een diploma. Initiatieven zoals Nina Pacha worden niet gesubsidieerd. Zij draaien voornamelijk op ouderbijdragen, De onveilige situatie in het land, de groeiende werkloosheid en de politieke instabiliteit treffen deze prachtige gemeenschap stevig. Twintig gezinnen hebben zich hierdoor afgemeld. Vanuit het schoolgeld worden de maaltijden voor alle leerlingen en de salarissen van het personeel betaald. De fondsen lijken langzaam maar zeker op te drogen.
Francis van Maris
Vanuit het Internationaal Hulpfonds willen wij dit initiatief blijven steunen. Helpt u ook mee voor het schoolfonds Nina Pacha zodat meer kinderen zich van Waldorf Andina kunnen ontwikkelen? U kunt een donatie overmaken naar het Internationaal Hulpfonds, NL03TRIO0212195050. Vermeld “Ecuador” bij een donatie. (IHF heeft de ANBI-status; giften zijn ficaal aftrekbaar)
