Auteur: Monique Schurer

In september wordt in Vlaanderen een vertaling van een interessant boek uitgegeven:  “Menschenkunde Verstehen”  (Albert Schmelzer, Jan Deschepper).  De auteurs slagen erin om bij elke voordracht van Steiners ‘Algemene Menskunde’ een hedendaagse commentaar te schrijven, die toelaat om op frisse wijze de menskunde, centraal aan onze pedagogie, te leren begrijpen. 

Klik hier voor de vooraankondiging en een weergave van het eerste hoofdstuk.  

Corona houdt de maatschappij al een jaar bezig, ook ons onderwijs. Het twee keer tijdelijk sluiten van de scholen heeft invloed op de ontwikkeling van kinderen en op de opbrengsten. Ook de inspectie komt hiervan de gevolgen in haar onderzoeken op scholen tegen.

Onlangs schreef de inspectie van onderwijs: “scholen worden in schooljaar 2021/2022 niet beoordeeld op hun onderwijsresultaten (standaard OR1)”. De onderwijsresultaten van de eindtoets worden niet afgezet tegen de schoolweging. Wel blijft het van belang dat de school zelf zicht heeft op de eigen resultaten (lees hier het volledige bericht van de onderwijsinspectie van 12 februari 2021).

Dit is mooi nieuws, want het doet recht aan de huidige situatie. Ook biedt het scholen de kans om met de eindopbrengsten een nog steviger verhaal te maken; om verantwoord beslissingen te nemen hoe je als school verder gaat. Door als school het heft zelf in handen te nemen, kan de inspectie in het vervolg nog meer als critical friend meekijken dan controleren of de opbrengsten wel op orde zijn.

Wil je beter zicht krijgen op wat het nieuwe onderwijsresultatenmodel voor jouw school betekent? Wil je ondersteuning bij het analyseren van de opbrengsten, een verbeterplan maken passend binnen het vrijeschoolonderwijs of bijvoorbeeld in gesprek komen met jouw team over referentieniveaus? Neem dan contact op met Gerben Deenen op g.deenen@bvs-schooladvies.nl en 06-21 84 46 96.

Heb je al een analyse gemaakt en scoor je net boven de signaalwaarden die voor jouw school gelden, meld je dan aan bij Goed Worden, Goed Blijven Plus. Bij dit project van de PO-raad komen scholen in aanmerking voor begeleiding door een expert in het versterken van de eindopbrengsten. Dit traject wordt bekostigd.

Het kabinet heeft 17 februari 2021 bekend gemaakt met een noodplan van 8,5 miljard te komen om leervertraging, achterstanden en sociaal-emotionele problematiek ontstaan tijdens de coronacrisis aan te pakken. Het betreft een incidentele investering met een looptijd van 2,5 jaar. De subsidie wordt verstrekt aan de scholen zelf. Zij moeten de middelen doelmatig besteden en verantwoorden. De subsidie behelst drie domeinen om de achterstanden in te lopen:

• Meer onderwijs
• Effectiever onderwijs
• Aanvullende interventies

Wij richten ons op effectiever onderwijs en aanvullende interventies en niet op meer onderwijs omdat volgens ons ook buiten de school geleerd wordt. Wij willen leraren ondersteunen in hun ontwikkeling om met hen en hun leerlingen te onderzoeken wat binnen de reeds bestaande lesroosters en lestijden nodig is om het leerproces extra te stimuleren.  

Dit zijn onze uitgangspunten:

• Wij bieden een integrale aanpak gebaseerd op de drie doeldomeinen van Biesta (persoonswording, socialisatie en kwalificatie) en gaan er vanuit dat het welbevinden van de leerling in persoonlijk en sociaal opzicht voorwaardelijk is om goed te kunnen presteren.
• Wij gaan in ons aanbod uit van de reeds bestaande lessituatie en willen aansluiten op het handelingsrepertoire van de leraren en dit uitbreiden of extra ondersteunen.
• Wij willen dat wat leraren tijdens de lockdown aan digitale vaardigheden hebben ontwikkeld, inzetten om beter te kunnen differentiëren als het gaat om automatiseringsactiviteiten.
• Wij willen de leerling meer eigenaar maken van zijn leerproces door hem actief te betrekken bij zijn ontwikkeling.
• Wij willen de ouders hierbij actief betrekken omdat zij de ontwikkeling van hun kind helpen te begeleiden.

Wij ondersteunen scholen bij:

• Het analyseren van aandachtsgebieden.
• Het ontwerpen van plannen.
• Begeleiden van de implementatie van plannen, met als cruciaal onderdeel; leraarbegeleiding.
• Het evalueren en bijstellen van plannen.

Voor meer informatie kun je contact opnemen met Elard Pijnaken: e.pijnaken@bvs-schooladvies.nl en (06) 16 77 87 93

Mediawijsheid – een onderwerp van zwaar gewicht

Ivo Bleijenberg (docent en teamleider Stichtse Vrije School Zeist) heeft de Post HBO opleiding ‘Voortgezet Vrijeschool Onderwijs’ afgerond. Als afsluiting van deze opleiding heeft Ivo gedurende de opleiding een meesterstuk geschreven. Gezien de noodzaak van het onderwerp heeft hij gekozen om onderzoek te doen naar wat leerlingen nodig hebben aan begeleiding om kundig te worden in de digitale wereld. Maar ook hoe vrijescholen een passend aanbod kunnen geven voor leerlingen vanuit de verschillende leeftijdsfasen. Ivo heeft ervoor gekozen om een eerste aanzet te maken voor een leerplan ICT-vaardig & wijs voor klas 7/8 en baseert zich op de tien competenties die Mediawijzer onderscheidt, https://www.mediawijzer.net/van-mediawijzer-net/competentiemodel/ gekoppeld aan de leeftijdsfase.

Hieronder beschrijft uit een uitwerking van deze competenties gekoppeld aan lesideeën voor klas 8.

Begrijpen hoe media gemaakt worden

Het gaat hier om een informatieve lesmodule waar benadrukt wordt dat mediaplatformen een
verdienmodel en agenda hebben. Tijdens deze lesmodule wil ik de volgende onderwerpen
benadrukken. Deze onderwerpen kunnen klassikaal, in een normaal leslokaal, in een leerwerkgesprek gegeven worden:

• Een les-filmpje over een content creator op bijvoorbeeld Youtube of Tiktok.
• Een les over een film streaming service.
• Een les over een social mediaplatform zoals Facebook, Twitter of Instagram.

Leerlingen zouden in kleine groepjes deze onderwerpen kunnen onderzoeken en presenteren aan de klas. Het gaat hier vooral over informerende informatie, deze competentie hoeft niet uitgebreid geoefend te worden.

Apparaten, software en toepassingen gebruiken.
Het gaat hier grote en actieve lesmodule waar het gebruik centraal staat. Deze lesmodule werkt het
beste in een ICT lokaal waar de leerlingen actief kunnen oefenen. Deze onderwerpen zouden in deze module aan de orde kunnen komen:

• Inloggen op leerlingaccounts, wachtwoorden instellen met veiligheidsuitleg.
• Een paar lessen over tekstverwerking met Word.
• Een les over Powerpoint / Prezi en presentatievormen.
• Een les over beheer van mobiele telefoons met koppeling naar schoolfunctie.
• Een lessenserie sneltypen met tien vingers, met thuiswerken voor ritme. Idealiter zou dit een dagelijks ritme zijn in bijvoorbeeld een hoofdonderwijsperiode, dan wel een periode waar alles met tien vinger getypt moet worden.
• Een creatieve lesmodule fotobewerken.
• Een creatieve lesmodule 3d tekenen.
• Een complete uitleg over Magister.

Oriënteren binnen media omgevingen
Hier betreft het om een actieve lesmodule waar leerlingen kunnen oefenen. Deze module behoort ook in een ICT-lokaal gegeven te worden met veel oefening. Deze onderwerpen zouden in deze module aan de orde kunnen komen:

• Mappen aanmaken en navigeren binnen het leerling account op school.
• Bestanden opslaan, kopiëren en terugvinden binnen een map structuur.
• Tabellen en teksten maken in Word, Excel en Powerpoint en laten beleven dat deze programma’s van het zelfde bedrijf zijn en daarom kunnen verwijzen, en waarom dit bij andere programma’s moeilijker is.
• Een chatprogramma (bijvoorbeeld Whatsapp): groepen maken en beheren, navigeren.
• Het gebruik van een social mediaplatform (bijvoorbeeld Facebook) uitleggen, zoekfuncties, groepen en invloed bespreken.

Informatie vinden en verwerken
Hier betreft het vooral om het begeleid zoeken en gebruiken van digitale informatie. Deze module moet ook actief geoefend worden in een ICT lokaal. Oordeelsvorming en kritisch denken behoren nog niet tot deze lesmodule.

• Het gebruik van zoekmachines inclusief zoektermen en zoektekens.
• Het gebruik van mediatheek- of bibliotheekcatalogus.
• Uitleg over plagiaat en het verwerken van gevonden teksten.
• Uitleg over (school)werkstukken en hoe je een bronvermelding maakt en de globale opbouw van een werkstuk.

Dit komt eveneens aan bod bij de lessen Nederlands maar mag regelmatig herhaald worden.

Participeren in sociale netwerken
Hier betreft het hoofdzakelijk om een klassikale lesmodule in een gewoon klaslokaal. Het gaat hierbij in de achtste klas vooral over digitale weerbaarheid en voorkomen

• Uitleg over soorten sociale netwerken, sociale normen.
• Een les over digitaal pesten en de impact over wat het kan hebben.
• Een paar lessen over privacy, kwetsbaarheid en weerbaarheid op sociale netwerken.
• Het bekijken van een goede documentaire over hoe snel en ver een naaktfoto kan gaan en wat de gevolgen zijn.
• Uitleg over ‘digitale kinderlokkers’, scamming, phishing en andere oplichters.

Zien hoe media de werkelijkheid kleuren (oriënterend)
Hier betreft het vooral een korte lessenserie waar klassikaal in een normaal klaslokaal uitleg wordt gegeven. Leerlingen vanuit de achtste klas behoren deze lessen oriënterend te krijgen.

• Een korte uitleg hoe social media verdienen aan jou als gebruiker.
• Uitleggen hoe zoekalgoritmes werken en waarom deze algoritmes jouw mening beïnvloeden. –
• Uitleg over achtergronden van content creators.
• Uitleg over Nepnieuws, deep fakes en complottheorieën.

Content creëren (oriënterend)
Hier betreft het een korte lessenserie vanuit het ICT lokaal waar leerlingen zelf content creëren op media. Deze module is creatief maar geeft ook inzicht in hoe de verschillende software voor het maken van content werkt.

• Leerlingen maken en bewerken een filmpje, met script, geluid en muziek.
• Leerlingen geven een filmpje fictief uit op een social media account.
• Leerlingen ervaren hoe snel dit filmpje de wereld kan overgaan.
• Uitleggen hoe vervelend feedback kan zijn op eigen content die gepubliceerd wordt.

Reflecteren op het eigen mediagebruik (oriënterend)
Hier betreft het om een informatieve lesmodule die in een klaslokaal kan worden gegeven. Het gaat hier vooral om de verslavende werking en hoe overmatig gebruik je leven kan beheersen.

• Uitleg over de verslavende werking van media.
• Leerlingen actief laten bijhouden hoe veel ze hun mobiel gebruiken.
• Leerlingen laten ervaren als ze hun mobieltje een tijd niet gebruiken.
• Uitleggen waarom fysiek contact belangrijk is naast digitaal contact.

Zeker in deze tijd is het van essentieel belang om leerlingen te begeleiden in de digitale wereld.

Als je geïnteresseerd bent in het volledige meesterstuk van Ivo kan je contact opnemen met e.pijnaken@bvs-schooladvies.nl.

Elke dag een gedicht tijdens de lockdown
Cultuur geeft verbinding

Thuis
zelfstandig, gewend
thuiswerken, spelen, sporten
familie, trampoline, vrienden, juf
leren, spelen, gymmen
gezellig, grappig
school

Auteur: leerling klas 5, Vrijeschool Vredehof in Rotterdam