In het onderwijs is het van cruciaal belang om een veilige en inclusieve leeromgeving te creëren, waarin iedereen zich gehoord en gerespecteerd voelt. Dat is ook een van de onderwerpen binnen het burgerschapsonderwijs op het vlak van meepraten, meebeslissen en ruimte maken voor ieders stem en ieders verschillen. Eén van de methodes die hierbij kan helpen, is ‘Deep Democracy’.
Deep Democracy is een benadering van groepsdynamiek en besluitvorming die is ontwikkeld door Arnold Mindell en Myrna Lewis. Het benadrukt de waarde van het erkennen en inzetten van de stemmen van alle deelnemers, ook van diegenen met minder invloed of minder zichtbare meningen. Een belangrijk instrument in Deep Democracy is de ‘check-in’. In dit artikel onderzoeken we de kracht van de check-in in het onderwijs en geven we praktische voorbeelden van hoe deze methode kan worden toegepast.
De kracht van de Check-In
Zoals gezegd is de check-in een belangrijk instrument binnen Deep Democracy. Een check-in is een gestructureerde manier voor groepsleden om hun gedachten, gevoelens en persoonlijke omstandigheden te delen voordat een groepsproces begint. Dit proces helpt bij het opbouwen van vertrouwen, het creëren van een veilige ruimte en het vergroten van empathie binnen de groep. Het toepassen van de check-in in het onderwijs heeft een positieve uitwerking op de volgende gebieden:
1. Bevordering van emotioneel welzijn
De check-in stelt leerlingen in staat om hun gevoelens en zorgen te delen voordat de les begint. Dit helpt bij het verminderen van angst en spanning, en het bevordert het emotionele welzijn van de leerlingen.
2. Verbetering van de communicatie
Door de check-in wordt een cultuur van open communicatie aangemoedigd. Leerlingen leren naar elkaar te luisteren, respecteren elkaars perspectieven en ontwikkelen empathie voor hun klasgenoten.
3. Versterking van de gemeenschap
Een regelmatige check-in kan een gevoel van gemeenschap en verbondenheid onder de leerlingen en leerkrachten creëren.
4. Erkenning van diversiteit
De check-in biedt een platform voor leerlingen om hun ideeën en achtergronden te delen. Het stelt leerkrachten en leerlingen in staat om diversiteit te omarmen en in te zetten als een kracht binnen de klas.
Praktische toepassingen in het onderwijs.
Hieronder enkele voorbeelden van hoe de check-in in het onderwijs kan worden toegepast:
Dagelijkse Check-In
Je zou elke dag met een korte check-in kunnen beginnen, waarbij elke leerling de gelegenheid krijgt om zijn of haar gedachten en gevoelens te delen. Dit kan helpen bij het creëren van een ondersteunende en inclusieve leeromgeving. Dit doe je door de klas een vraag te stellen waarna de leerlingen een allemaal een antwoord daarop geven. Je kan dit doen in een kring, maar ook gewoon in de klas met de leerlingen op hun plek. Wel is het belangrijk dat je de leerlingen niet op een volgorde laat antwoorden maar in popcorn stijl; degene die iets wil zeggen, is aan de beurt. Soms geeft dit ingewikkelde situaties, bijvoorbeeld twee leerlingen die absoluut de ander niet voor willen laten gaan Op zich een mooie oefening in elkaar respecteren maar laat je daardoor niet ontmoedigen; als je vaker deze werkvorm gebruikt wennen de leerlingen eraan en komen deze situaties minder voor. Wees wel duidelijk dat je alle leerlingen wil horen; dat gaat makkelijker als je ze in een kring hebt en ze op volgorde laat antwoorden dan bij een popcorn stijl, maar ook dit is een kwestie van vaker doen en duidelijkheid vooraf. Het gebruik van de popcorn stijl heeft als voordeel dat leerlingen ‘wakker’ blijven, je weet tenslotte niet wie wanneer iets gaat zeggen en dat ze leren om echt hun eigen moment te kiezen om een bijdrage te doen in plaats van ‘omdat je nou eenmaal aan de beurt bent.’ Vragen die je kan stellen zijn bijvoorbeeld: *Hoe stond je vanmorgen op? Was je blij, moe, ongeduldig, onhandig, vrolijk, slaperig enz…. *Wat heb je gezien op weg naar school? *Hoe is het nu met je? (dit kan ook goed in een weerbericht; ‘vandaag schijnt bij mij de zon, maar zijn er ook kleine wolkjes’) *Op wie ben je vandaag trots? *Als je jezelf een compliment mag geven; wat zeg je dan?
Aan het einde van de check-in is het fijn als de leerkracht even kort samenvat wat er allemaal geklonken heeft; dat doe je door neutraal te zeggen; ‘ik hoor…dat er kinderen/leerlingen vrolijk zijn opgestaan, ik hoor ook wat onhandigheid en slaperigheid…enz.’ wees niet bang om iets te missen, aan het einde van de samenvatting kan je de klas vragen of er aanvullingen zijn. Zo creëer je gezamenlijkheid, iedereen heeft zijn stem laten horen en alle verschillen hebben een plek gekregen.
Deep democracy omvat nog meer toepassingen die ook in het onderwijs heel nuttig kunnen zijn. Hieronder een aantal voorbeelden waar we op dit moment mee aan het oefenen zijn. Praktische voorbeelden hiervan volgen verderop in het jaar.
Oplossen van conflicten
Wanneer er conflicten of spanningen in de klas ontstaan, kan Deep Democracy worden gebruikt om deze te benaderen. Leerlingen kunnen hun perspectieven delen en samenwerken om constructieve oplossingen te vinden.
Geven en ontvangen van feedback
Tijdens feedbacksessies kunnen leerlingen de methode van de check-in gebruiken om openhartig te spreken over hun ervaringen en verwachtingen.
Tot slot: In het onderwijs gaat het niet alleen om het overbrengen van kennis, maar ook om het vormen van burgers die in staat zijn tot kritisch denken, samenwerken en empathie tonen. Deep Democracy en om te beginnen de check-in zijn waardevolle instrumenten om deze vaardigheden te bevorderen en een inclusieve en ondersteunende leeromgeving te creëren.
Kunstwerk: Leerling – Waldorf Grotius