Zaterdag 19 oktober. Vrije School Den Haag Abbenbroekweg. Zachte lavendelgeur in het handvaardigheidslokaal. Met wattenpadjes, krijtjes en geurende lavendelolie werken vrijeschoolcollega’s geconcentreerd aan een groepsschildering. Buiten staan leraren in een kring en werpen stokken ritmisch naar elkaar toe. Het zijn enkele voorbeelden van de concrete oefeningen tijdens de conferentie “Notfallpädagogik”. Deze oefeningen en pedagogie voor kinderen in crisissituaties moet je vooral dóén.
Een prachtig en vol programma met lezingen en vooral veel oefeningen. Samen met enkele medewerkers waren Bernd Ruf en Barbara Schiller op uitnodiging van het IHF, BVS-schooladvies en de International Waldorf School naar Den Haag gekomen. Sinds bijna twintig jaar werken zij met kinderen in crisissituaties. Vertrekkend vanuit de vrijeschoolpedagogie hebben zij vanuit hun eigen organisaties veel oefeningen ontwikkeld en wereldwijd mensen opgeleid in deze bijzondere vorm van Waldorfpedagogie.
Als inleiding op de dag ging Bernd Ruf in op het fenomeen trauma en hoe zich dat kan ontwikkelen. Een trauma heeft te maken met een verwonding op zielengebied. Net zoals een fysieke wond kan helen, gebeurt dat op psychisch gebied met de meeste kleine verwondingen die onze ziel op kan lopen. Dankzij ons zelfgenezend vermogen kunnen wij veel verwerken in ons leven. Wanneer echter in een open wond vreemde elementen het lichaam binnendringen, dan kan dat tot een ontstekingen en ook tot ziektes leiden. Dit proces kun je vergelijken met het ontstaan van een trauma: als door inwerking van vreemde elementen een zielen-wond geïnfecteerd wordt, dan kan dat ook tot ziekteprocessen leiden. Zo’n ziekte van de ziel kun je trauma noemen.
Barbara Schiller gaf in haar lezingen concrete voorbeelden van pedagogische oefeningen en hoe die in een traumatiserend (ziekmakend) proces heilzaam kunnen werken. Bij de “Notfallpädagogik” zoals die in het Duits genoemd wordt, gaat het om eerstehulp in situaties waarin trauma’s kunnen ontstaan. Met deze pedagogische eerstehulp kun je de zelfhelende krachten van de kinderen activeren. Het gaat er vooral om dat ze het zelf voor elkaar krijgen. De pedagoog die de hulp biedt, creëert de mogelijkheden daarvoor door kunstzinnig werk, spelvormen, activeren van de zintuigen, etc.
Tijdens de conferentie vertelden beide sprekers over diverse situaties in crisisgebieden in het buitenland, waar zij de afgelopen jaren met hun teams ingezet zijn: er kwamen schrijnende beelden langs van noodsituaties in Libanon, Gaza, de aardbeving in Turkije, China, de Filippijnen. stART International van Barbara Schiller en het Parzivalzentrum van Bernd Ruf zijn in de laatste twee decennia op verschillende plaatsen van de wereld voor een actie van enkele weken actief geweest om kinderen in noodsituaties met hun pedagogische aanpak te helpen.
Doordat er ook oefeningen gedaan werden, was voor de deelnemers aan de conferentie goed te ervaren dat je met eenvoudige oefeningen veel kunt bereiken. Er werd gezongen, geklapt, gelachen; allerlei ritmische oefeningen passeerden de revue. De voorbeelden die Bernd en Barbara gaven, waren herkenbaar en eenvoudig. Zij inspireerden veel aanwezigen om het in hun eigen lespraktijk toe te passen en goed te leren waarnemen.
Hoe nu verder?
Aan het einde van de dag werd een oproep gedaan aan de aanwezigen om mee te werken aan een pedagogische-noodhulp-groep in Nederland. Want ook in ons land zijn er crisissituaties voor kinderen. Denk aan kinderen van vluchtelingen, uit achterstandswijken. Maar ook in de “gewone” vrijescholen zijn er kinderen die beschadigingen hebben opgelopen. Een twaalftal collega’s reageerde op de oproep om in Nederland een groep rondom eerstehulp-pedagogie te formeren.
Het Internationaal Hulpfonds voor vrijescholen steunt in verschillende landen initiatieven van noodhulp-pedagogie. Vluchtelingenkamp Kakuma in Kenia bijvoorbeeld, maar ook Mundo Feliz in Santiago de Chile of scholen in Zuid-Afrika : de nood is heel hoog en de middelen schaars (zowel materieel als financieel. Helpt u ook mee? Dan kunt u doneren op NL 03 TRIO 0212195050 t.n.v. Stichting Internationaal Hulpfonds. Wilt u meer informatie over stART International – gebruik dan deze link (57) stART international – YouTube. Meer informatie over Notfallpädagogik ohne Grenzen vindt u hier : nfp-og.org
Francis van Maris
