Ecuador, land van de evenaar. Het hele jaar door zijn dag en nacht ongeveer even lang. Er zijn heel verschillende landschappen. De Pacifische kust heeft een heel ander tropisch karakter dan de bergen van de Andes, waar je regelmatig rookpluimen uit de vulkaankraters kunt waarnemen. Tropisch regen- en nevelwoud naast hoge, besneeuwde bergtoppen. Amazonia in het zuidoosten. De hoofdstad Quito, met zo’n 1,6 miljoen inwoners, ligt op 2.850 meter hoogte. Hier is het vrijeschoolonderwijs in de vorige eeuw gaan kiemen.
Rond 1990 begonnen de eerste initiatieven. Escuela Micael ontdekte met
mensen, die zochten naar een alternatieve onderwijsvorm, de antroposofie
en begon op een bescheiden manier met Waldorfonderwijs, helaas zonder
continuïteit. Nadat de school werd opgeheven startte een
kleuterschooltje in Quito (dat momenteel Crisalydes heet). Aan de
zuidkant van de stad, in Conocoto ontstond een groter initiatief, Nina
Pacha. Een groep rondom Moíses Arcos begon in 2007 met de gestage opbouw
van een school voor kinderen vanaf de kleuterklas tot en met klas 12.
Nina Pacha bezochten wij als Internationaal Hulpfonds-ambassadeurs dit jaar al voor de derde keer. De school is steeds professioneler. Het enthousiasme, waarmee men hier aan de vrijeschoolpedagogie werkt, is aanstekelijk. Waldorf de corazón (Waldorf van het hart) is één van de motto’s van de school en die hartelijkheid hebben wij zowel bij de docenten als de kinderen en ouders ervaren. Een ander motto luidt Luz para el tiempo (licht voor de tijd); in een wereld, waar het leven vaak in barre omstandigheden verloopt, willen zij licht en hoop en gemeenschapszin bieden. Ecuador, waar geld en rijkdom erg onevenwichtig verdeeld zijn, kan dit wel gebruiken. Wat ons ook bijblijft is de spiritualiteit. De verbinding met een geestelijke realiteit, met mantra’s en spreuken, met de elementen aarde, water, lucht en vuur, de natuur en de geesten die daarin leven, is heel vanzelfsprekend. Bij elke maaltijd, bij het begin van elke les, wordt bijvoorbeeld een spreuk gezegd.
De gemeenschapszin is in de coronaperiode zwaar op de proef gesteld. De overheidsmaatregelen waren onverbiddelijk streng. Gedurende de (volle) twee jaar online-onderwijs hebben de ouders van de school hun gemeenschap verder uitgebouwd, gebaseerd op de principes van sociale driegeleding. Elk gezin kon als vrijeschoolfamilie blijven, ondanks alle sociale en financiële beperkingen. Men geeft wat men kan, in geld of in praktische inzet voor de school. Scholen ontvangen geen overheidssubsidies en zijn volkomen afhankelijk van ouderbijdragen.
Het enthousiasme heeft zijn uitstraling. De laatste jaren schieten o.a. in Cuenca, Ibarra en Cotacachi nieuwe Waldorfprojecten als kleine paddenstoelen uit de grond. Voor ons was het een verademing om de vuurkracht en de vernieuwingsdrang bij de leerkrachten en de ouders mee te maken. Veel collega’s uit de jonge teams die daar aan de slag zijn gegaan, gaan elke maand voor een opleidingsweekend naar Nina Pacha. Omdat de vraag naar vrijeschoolonderwijs groeiende is, willen zij leren, véél leren. Voor de collega’s van de nieuwe projecten is een officieel erkende Waldorf-lerarenopleiding in het buitenland niet betaalbaar. De salarissen van de leraren zijn zo laag dat velen een tweede baan nodig hebben om rond te komen. Mentale en financiële steun voor deze opleiding zijn dringend gewenst.
Waldorf Andina
De initiatieven, die wij in Ecuador hebben gezien, hebben een sterke verbinding met de spiritualiteit en de gemeenschap van kinderen, ouders en leraren. Vanuit hun eigen cultuur zijn deze basiswaarden zich langzaam aan het verbinden met de vrijeschool-impulsen. Er ontstaan heel mooie en indrukwekkende nieuwe vormen, waarmee zij bijvoorbeeld de jaarfeesten vieren en de weekopeningen houden, werkweken organiseren in de bergen, traditionele rituelen en verhalen, ook van de inheemse bevolking, vervlechten met de jaarfeesten en de vertelstof. Het feest van Sint-Jan verbinden ze bijvoorbeeld met het inheemse feest van Inti Raymi, het feest van de zomerzonnewende. Kleurig verklede en gemaskerde kinderen en volwassenen representeren geesten die ons mensen begeleiden en alles in goede banen leiden.
Uit deze combinatie van Waldorfonderwijs en de cultuur van de Andes ontstaan nieuwe vormen van vrijeschoolonderwijs en driegeleding in de praktijk. Wij kunnen van onze vrienden hier leren, véél leren. Om de groei van de vrijeschoolbeweging mogelijk te maken, kun je financieel bijdragen via het Internationaal Hulpfonds (NL03TRIO0212195050 onder vermelding van “Ecuador”)