Haïti – de lange weg naar vertrouwen
Een vrijeschool in Haïti? Kan dat daar? Sinds een jaar of twintig timmert Myriam Labbé, een ex-vrijeschoolleerling uit Frankrijk, in het dorp Torbeck, Haïti aan de weg met haar Ecole du Village, waar zij vanuit de Steiner-pedagogie werkt.
Häiti is één van de armste landen ter wereld en vormt het meest westelijke deel van het eiland Hispaniola (het oostelijk deel is Dominicaanse Republiek). Het land kreeg de veel opeenvolgende catastrofes te verwerken: orkaan Matthew in 2016, de grote aardbeving in 2021 (vlakbij Torbeck), de moord op de president in 2021. Sindsdien is een deel van het land onder controle van gewapende bendes. De politie en het leger hebben weinig overwicht. Gezien deze omstandigheden was het lange tijd niet veilig genoeg om kinderen naar school te laten gaan. Pas in november 2022 openden de scholen weer hun deuren.
Ecole du Village werd in die onstuimige periode een toevluchtsoord. Sinds de aardbeving verbleven verschillende gezinnen op het ommuurde terrein van de school, omdat hun huizen ingestort of bouwvallig waren. Op dit moment (maart 2024) is de situatie in zoverre genormaliseerd dat er nog maar een klein aantal mensen binnen deze muren woont. In Torbeck zijn veel huizen ge- of verbouwd. Ook Ecole du Village is heringericht: er zijn enkele “kiosques” gebouwd (afdakjes op het schoolterrein om bij de felle regens te kunnen schuilen), in de keuken wordt vuur gemaakt met hout omdat de gasprijs te hoog werd.
Staatserkenning en vrijeschoolonderwijs
In 2023 is de school er eindelijk in geslaagd om erkend te worden door de staat. De verantwoordelijke inspectrice blijkt heel gevoelig te zijn voor de pedagogie. Zij bewondert met name de creativiteit en het engagement van ouders en leerkrachten. Dit hadden de Villagiens niet verwacht van iemand die in naam van het ministerie de school kwam bezoeken.
Ecole du Village blijft zich verder kenmerken door zijn sociale saamhorigheid. Kinderen en ouders nemen deel aan het schoolleven. De kinderen leren veel “van het leven” en anders dan wat men kent in Haïti. Naast de “normale” schoolvakken zoals lezen, schrijven en rekenen staat handvaardigheid voorop naast het verzorgen van de kippen en de konijnen, de rijst en de andere voedzame planten die in de grote tuin groeien en rijpen.
De jaarfeesten zijn hoogtepunten in het schooljaar. Zo vieren ze Mayaka, het moment van de winterzonnewende waarop de mensen dank zeggen voor de bladeren die het plantenrijk ons schenkt. Dit feest verbinden ze met Kerstmis: men maakt dan muziek met trommeltjes, lepeltjes en borden. Er worden traditionele verhalen verteld; planten uit de schooltuin worden in maaltijden verwerkt en enkele kinderen zijn plantvormen in metaal gaan uitwerken als versiering van het schoolterrein.
Zomerkamp en handwerk
Sinds enkele jaren is er ook een “zomerkamp” gestart. De kinderen die hierop afkomen, krijgen iedere dag een maaltijd en nemen deel aan kunstzinnige of praktische werkgroepjes. Hiermee wil men kinderen op een alternatieve manier mogelijkheden voor hun toekomst bijbrengen. Eén van de studenten die dit kamp leidt, zegt daarover : “Ik leef voor niks. Mijn rechtenstudie is bijna zinloos. De wereld is corrupt en ik loop het risico dat ik nooit aan een baan kom met mijn opleiding”.
Mede om deze reden is Ecole du Village vijf jaar geleden al gestart met vaklessen waarin de kinderen door handwerk baas over hun eigen bestaan kunnen worden; textiel maken, bloemschikken, bakken, koken en houtbewerking zijn enkele voorbeelden van de vakken die hier geleerd kunnen worden.
In een programma van de Franse RTL-televisie spraken enkele leerlingen van Ecole du Village hun droom voor de toekomst uit: “Wij dromen van een eigen land… waar de bronnen en rivieren niet huilen onder de bergen afval”. “Wij dromen van een land waar voeding geen luxe is”. “Wij dromen ervan een land te hebben waar de hele wereld zou willen verblijven”. “Haïti, jouw vrouwen zijn zoals de sterren, zij werken dag en nacht”.
Francis van Maris
Haïti is één van de armste landen ter wereld. Voor veel gezinnen is de eerste reden om hun kinderen hier naar school te brengen, het feit dat zij hier dagelijks een voedzame en gezonde maaltijd krijgen. Maar voor veel gezinnen is de ouderbijdrage te hoog. Voor hen is een speciaal schoolfonds in het leven geroepen. Wil je dit initiatief steunen, dan kunt u doneren op NL 03 TRIO 0212195050 t.n.v. Stichting Internationaal Hulpfonds onder vermelding van “Haïti”.